حوزه علمیه ۳۸۰ ساله در دل نصف جهان/ برگزاری ۱۴۰۰ واحد درسی در هر نیمسال
وقف نامه ای در سال ۱۰۵۷ هجری قمری به دستور «حوری نام خانم»، جدۀ کوچک شاه عباس ثانی، همسر صفی میرزا و مادر شاه صفی، تنظیم گردیده و طیّ آن، انگیزه ایجاد مدرسه جده بزرگ، شرح و توصیف موقوفات آن و قیود و شرایطی که از سوی واقف لازم دانسته شده، ذکر شده است.
طبق سندی که در اداره کل اوقاف و امور خیریه استان است، وقف نامه ای در سال ۱۰۵۷ هجری قمری به دستور «حوری نام خانم»، جدۀ کوچک شاه عباس ثانی، همسر صفی میرزا و مادر شاه صفی، تنظیم گردیده و طیّ آن، انگیزه ایجاد مدرسه جده بزرگ، شرح و توصیف موقوفات آن و قیود و شرایطی که از سوی واقف لازم دانسته شده، ذکر شده است.
بر اساس وقف نامۀ مدرسه جده بزرگ که در حاشیۀ آن، متنِ گواهی و مُهر شاه عبّاس دوم و نیز متن اقرار و مُهر «حور نیاز خانم» پیداست، این مدرسه برای «کافـّۀ طلاب علوم دینیه که به صفت ایمان موصوف باشند» وقف شده است. همچنین موقوفاتی از املاک و دکانها و قریه ها برای آن قرار داده شده تا عوایدش، با نظر متولّی وقت، برای عُمران و تعمیرات مدرسه، و مازاد آن، برای طلاب ساکن در مدرسه و مُدَرِّسین و خَدَمه صرف شود.
سابقه تاریخی- میراثی مدرسه جده بزرگ
مدرسۀ جدۀ بزرگ در زمینی مستطیل شکل بـه ابعاد ۳۲×۴۰ متر با مصالح آجر، در دو طبقه ساخته شده است؛ عناصر و اجزاء ساختمانی و فضاهایی که روی دو محور عمود بر هم قرار گرفته‌اند، در اشکالی چون ایوان، حجره هایی در دو طبقه، هشتی، دالان، پیش طاق، چاه خانه، وضوخانه و حیاط برپا شده است. نقشۀ بنا به صورت ۴ ایوانی، با حجره هایی در طرفین هریک از ایوان‌ها، پیرامون یک حیاط مرکزی به شکل هشت گوش نامنظم (نگینی) است
کلیۀ فضاهای اصلی مدرسه گرداگرد حیاطی به شکل هشت گوش نامنظم (نگینی)، هـر ضلع شمـالی-جنوبـی ۳۴ متر، غربی-شرقـی ۲۳ متر، و ۴ ضلع واقع در گوشه‌ها هـر یک بـه‌اندازۀ ۳ متر ترتیب یافته‌اند. کف حیاط سنگ فرش است و به نظر می‌رسد که از زمان ساخت تاکنون تغییری اساسی نیافته است. این حیاط که همۀ ساخت و سازهای داخل بنا به نحوی به آن پیوند می‌خورد، از نظر کاربری با تقسیم مسیرها، ارتباط میان فضاهای اصلی بنا را میسر می‌سازد.
نکتۀ قابل توجه در طراحی مدرسه جده بزرگ عبور دادن شعبۀ نهری از حیاط آن بوده است، بدین ترتیب که این نهر از زیر حجرۀ منتهاالیه جنوب شرقی در ضلع جنوبی وارد آبراهه‌ای سنگی در حیاط مدرسه می‌شده، و پس از عبور از روی خط مرکزی محور غـربی-شرقـی، روبـه روی ایـوان شـرقی با یک تغییر مسیر به سمت جنوب، از زیر حجرۀ منتها الیه ضلع جنوب غربی به خارج از بنا هدایت و ادامۀ مسیر می‌داده است.
در حال حاضر این نهر پر شده و به صورت باغچه‌ای با گل و گیاه درآمده است. این دگرگونی به حدی است که بدون سابقۀ ذهنی نمی‌توان وضع پیشین این باغچه‌ها را تصور کرد.
ایوان شمالی به عمق ۲/۵ متر است و در پشت آن اتاق بزرگی به‌اندازۀ ۴×۷ متر که به عنوان مدرسۀ زمستانی استفاده می‌شده است ، قرار دارد. در هر دو سوی ایوان یک پلکان برپا ست که دسترسی به طبقۀ بالا را میسر می‌سازد و نیز مانع اتصال مستقیم ایوان به حجره‌ها ست.
حجت الاسلام امان الله بابامیرساطحی که سال ۷۳ وارد حوزه علمیه اصفهان شده و در حال حاضر مدیر مدرسه علمیه جده بزرگ است، در گفت وگو با خبرنگار«حوزه» دراصفهان پیرامون این مدرسه تاریخی اظهار کرد: این مدرسه ۳۳ حجره در طبقۀ همکف و ۳۶ حجره در طبقۀ اول دارد. هر حجرۀ طبقۀ همکف شامل یک ایوانچۀ ورودی، اتاق اصلی همراه با پستو، حجره‌های واقع در گوشه‌ها و تمامی حجره‌های طبقۀ بالا فاقد پستو هستند.
تحصیل و تدریس عالمان نام آور در مدرسه جده بزرگ
مدیر مدرسه علمیه جده بزرگ اصفهان یادآور شد: اگرچه حضور عالمان نام آور حوزه اصفهان در مدرسه جدّه بزرگ می تواند حاکی از گستردگی و تنوع موضوعات آموزشی این مرکز در دوره های مختلف باشد، اما تاریخچه آموزشی آن به درستی مشخص نیست ،آقاحسین خوانساری، ملقب به محقق خوانساری (متوفی ۱۰۹۸)، از نامورترین عالمان علوم عقلی و نقلی در سده یازدهم ، از مدرّسان این مدرسه بود و تولیت آنجا را نیز برعهده داشت.
تولیت مدرسه
وی افزود: در وقف نامه مدرسه که در زمان آقاحسین خوانساری تنظیم شده، تولیت شرعی به مؤسس مدرسه واگذار شده است، اما تولیت و سرپرستیِ علمیِ مدرسه با آقاحسین خوانساری و خاندان او بوده است، آقاجمال خوانساری (متوفی ۱۱۲۵)، فرزند آقاحسین خوانساری ، نیز از مدرّسان مشهور این مدرسه بوده که ظاهراً اغلب به نیابت از پدرش تدریس می کرد،
همچنین میرمحمدصادق خاتون آبادی (متوفی ۱۳۴۸)، میرسیدمحمد نجف آبادی (متوفی ۱۳۵۸) و شیخ محمد حسن عالم نجف آبادی (متوفی ۱۳۸۴)، هر سه از علما و مفاخر معاصر حوزه اصفهان، از مدرّسان این مدرسه بوده اند، میرزاکاظم واله (متوفی ۱۲۲۹)، عارف و شاعر و خوشنویس ، و آخوند کاشی نیز مدتی در این مدرسه سکونت داشته اند، آقامسیح تویسرکانی نیز هریک چندی در این مدرسه اقامت داشته اند. تویسرکانی نشانی مراسلات روزنامه خویش را مدرسه جدّه بزرگ قرار داده بود.
ساختمان جدید (الحاقیه)
حجت الاسلام بابامیرساطحی عنوان کرد: در کنار بافت قدیمی و میراثی مدرسه علمیه جده بزرگ، به منظور رفاه حال طلاب در بحث آموزشی و تجهیز کلاس های آموزشی به ابزارهای نوین، ساختمان جدید (الحاقیه) اضافه شد. این مجتمع در سال ۱۳۸۵ در زمینی به مساحت ۷۲۰ متر مربع در سه طبقه و در مجاورت مدرسه علمیۀ جده بزرگ اصفهان احداث شده و ضمن برخورداری از امکاناتی نظیر سالن اجتماعات، سالن رایانه با اتصال به شبکه اینترنت، ۱۴کلاس آموزشی، سالن ورزش و سلف سرویس، امکان تحصیل همزمان ۳۰۰ طلبه علوم دینی را فراهم می نماید.
ارتقا سطح علمی مدرسه از رتبه ۲۷ به زیر ۱۰
وی ادامه داد: در حال حاضر در مدرسه علمیه جده بزرگ حدود ۲۳۰ طلبه از پایه یک تا پایه ۱۰ مشغول به تحصیل بوده و حدود ۱۴۰۰ واحد درسی در هر نیمسال تحصیلی ارائه می شود و نزدیک به ۴۰ استاد به صورت پاره وقت و تمام و قت دراین مدرسه مشغول به تدریس هستند و هر کلاس از ۱۵ نفر تا ۳۰ نفر طلبه تشکیل می شود
مدیر مدرسه علمیه جده بزرگ اصفهان عنوان کرد: برخی از اساتید مشغول تدریس در این مدرسه، دارای کرسی درس خارج هستند، که حکایت از درجه بالای علمی اساتید مدرسه دارد.
وی راجع به فعالیت ها آموزشی مدرسه جده بزرگ نیز گفت: یک نظم خاصی در برنامه آموزی این مدرسه اجرا شده است که موجب ارتقای سطح علمی و آموزشی این مدرسه در سطح استان شده است
وی اذعان کرد: براساس پیگیری ها، حتی یک طلبه که تعداد غیبت های غیر مجاز آن بیش از حد مجاز باشد در این مدرسه نیست و هیچ درسی حذف نشده است. همچنین تمام سعی مسئولین مدرسه خاصه معاونین آموزش مدرسه براین است که دوره های مباحثه طلاب در صبح و بعد ظهر برای طلاب شب خواب به صورت منظم و مستمر برگزار شود که درامر ارتقا سطح علمی بسیار موثر بوده است
حجت الاسلام بابامیرساطحی خاطرنشان کرد: رتبه مدرسه جده بزرگ در ابتدای زمان تحویل این مدرسه در سال(۹۵-۹۶)، ۲۷ بوده است و امسال در ترم اول سال تحصیلی ۹۸-۹۷ این مدرسه جزء ۱۰ مدرسه اول استان قرار گرفته است، همچنین سه نمره از لحاظ معدل مدرسه ارتقا پیدا کرده و این روند رو به افزایش است
پیوند حوزه و بازار
وی با اشاره به اینکه اکنون حدود ۱۰۰ طلبه شب خواب در این مدرسه هستند که حداقل در روز ۳ساعت به صورت اجباری مباحثه دارند، تصریح کرد: مطالعات به صورت جدی توسط معاونین آموزشی پیگیری می شود و یک جو علمی دراین مدرسه حاکم شده است
حجت الاسلام بابامیرساطحی با اشاره به اینکه مباحث تهذیبی و بصیرتی از لحاظ اهمیت اگر بیشتر از مباحث آموزشی در مدارس علمیه نباشد کمتر نیست، گفت: در این مدرسه اقامه نماز جماعت به صوت فعال دراین مدرسه برگزار می شود و در تمام مناسبت ها اعم از شهادت هاو ولادت ها مراسم جشن و و روضه و پذیرایی انجام می گیرد.
وی تاکید کرد: با توجه به شرایط و موقعیت فیزیکی خاص که در دل بازار بزرگ اصفهان نهفته است، با عمل خود، رفتار و گفتار خود پیوند مستحکمی بین بازاریان و طلاب ایجاد شده است به نحوی که روزانه بیش از ۱۵۰ نفر از کسبه اطراف مدرسه علمیه جده بزرگ، اول وقت در نماز جماعت ظهر شرکت می کنند،
حجت الاسلام بابامیرساطحی درباره وضعیت هیئت مذهبی مدرسه علمیه جده بزرگ خاطرنشان کرد: یکی از فعال ترین هیئت های مذهبی در سطح استان متعلق به این مدرسه است به نحوی که حداقل در هر هفته یک جلسه با حضور سخنران های مطرح کشور و استان برگزار می شود و حداقل ۱۰۰ طلبه در این هیئت شرکت می کنند.
وی اذعان کرد: در مباحثی چون انقلاب اسلامی، بحث راهپیمایی ۱۳ آبان، ۲۲ بهمن، ۹ دی و مناسبت های ملی و مذهبی طلاب مدرسه تحت برنامه ریزی فرهنگی به صورت دسته جمعی حضوری فعال در سطح اجتماع دارند
هر شب یکی از مسئولان در مدرسه می ماند
مدیر مدرسه علمیه جده بزرگ عنوان کرد: همچنین در این مدرسه در زمینه حضور مشاورین متخصص تلاش جدی داشته ایم، به این نحو که حداقل سه مشاوره حضور دارند، مشاورتربیتی و مشاور تحصیلی و یک استاد به عنوان هادی اخلاقی یک شب در هفته وجود دارد و همچنین خود را به عنوان یک مدیر ملزم کرده ام که حداقل یک شب در هفته را در مدرسه باشم و شب های دیگر معاونین مختلف مدرسه هرکدام حداقل یک شب در کنار طلاب حضور می یابند.
وی افزود: رفیق شدن مدیر با طلاب، رمز موفقیت مدرسه و پیشرفت طلاب است، لذا در نخستین گام سعی در تحقق این امر داشتیم، محبت بی دریغ و مضاعف با همه طلاب، باعث ایجاد موفقیت در مدرسه جده بزرگ شده است.
اکسیر محبت و احترام
حجت الاسلام بابامیرساطحی یادآور شد: اجرای قوانین و مقررات آموزش همراه با اکسیر محبت و احترام، لازمه کار خود و معاونین خود کرده ام، توجه به اوج نشاط و جوانی و توجه به نیازهای طلاب در همه ابعاد اعم از ورزش، فرهنگی، بصیرتی، مذهبی و آموزشی باید سرلوحه کار مدیران مدارس علمیه باشد
وی بیان کرد: وقت گذاری مدیر مدرسه و همگام شدن و همراه شدن با طلاب راز شکوفایی مدرسه و پیشرفت در کوتاه مدت است، چه بسا من صبح زود، قبل از همه طلاب و کادر مدرسه وارد مدرسه می شوم و حتی درب مدرسه را قبل از خادم باز می کنم و آخرین فرد از مدرسه خارج می شوم.
کتابخانه ای با ۱۰ هزار جلد کتاب
حجت الاسلام بابامیرساطحی توضیح داد: نزدیک به ۱۰ هزار جلد عنوان کتاب برای طلاب در کتابخانه مدرسه تهیه شده است و حتی به منظور رفاه حال بیشتر طلاب شب خواب، کتابخانه و سالن مطالعه ای برای طلاب شب خواب مدرسه تهیه شده که فضای خوبی برای انجام مطالعه و تحقیق شبانه است.
افزایش دو برابری ممتازین علمی
وی ابرازکرد:در سال ۹۶-۹۵ مدرسه علمیه جده بزرگ حدد ۱۲ ممتاز علمی داشت ولی در حال حاضر این رقم به تعداد۲۵ نفر ممتاز آموزشی رسیده است،در مباحث پژوهشی ۳ نفر از طلاب به عنوان مقاله پژوهشی برتر در سطح استان انتخاب شدند.
مدیر مدرسه علمیه جده بزرگ اصفهان اضافه کرد: پایه اول مدرسه علمیه جده بزرگ براساس تلاش صورت گرفته که در مقطه سیکل هستند، با معدل ۱۸ در سطح استان اصفهان حائز رتبه اول شدند.
وی تاکید کرد: من معتقدم طلاب در همان پایه های ابتدایی یعنی ۴تا ۶ به امر تبلیغ و تلبس دائم بپردازند و برای این امر تشویق شوند چرا که اهمال دراین امر باعث تاخیر در امر مقدس(تلبس دائم) می شود.
حجت الاسلام بابامیر ساطحی خاطرنشان کرد: حدود ۸۰ نفر از طلاب درایام محرم و ایام تبلیغی برای امر تبلیغ دین در سطح کشور و استان اعزام شدند.
مدیر مدرسه علمیه جده بزرگ در پایان اظهار داشت: هر روز قبل از نماز مغرب و عشا، زیارت توسل به اهل بیت(ع) و دیگر زیارات به صورت خود جوش توسط طلاب خوابگاهی جده بزرگ همراه با پذیرایی به صورت شخصی از طرف طلاب به صورت دوره ای برگزار می شود، قرائت دعای عهد بعد از نماز صبح هر روز، قرائت زیارت جامعه روزهای پنج شنبه، قرائت زیارت آل یاسین و سوره واقعه شب ها قبل از خواب همیشه در مدرسه علمیه و درحجرات برگزار می شود، تحکیم فضای معنوی و توسل با فضای آموزشی را سرلوحه کار خود قرار دادیم.
