تغییر رویکرد میسیولوژی به قرآن؛ از شبهات سلبی قجری تا شبهات ایجابی مدرن
سیدجعفر هاتف الحسینی
اگر در دوره قاجار، میسیونرها تلاش می‌کردند تا با ترویج شبهات سلبی، جایگاه قرآن را در جامعه اسلامی متزلزل کنند، امروز با مشخص شدن ناکارآمدی این شیوه، به مدل ایجابی رو آورده‌اند و از تشابهات قرآنی برای تبشیر مسیحیت استفاده می‌کنند.
سیدجعفر هاتف الحسینی نویسنده و پژوهشگر علم میسیولوژی در یادداشتی با موضوع «تغییر رویکرد میسیولوژی به قرآن؛ از شبهات سلبی قجری تا شبهات ایجابی مدرن» نوشت:
قرآن کتاب آسمانی مسلمانان همیشه مورد هجمه دشمنان خود بوده است. در دوره قاجار، ویلیام سنت کلر تیزدال کتاب «ینابیع الاسلام» را در ایران منتشر کرد تا با ترویج شبهات سلبی، جایگاه قرآن را در جامعه اسلامی متزلزل کند.
این افراد فکر می‌کردند با هجمه علیه قرآن، جایگاه آن متزلزل خواهد شد و اکنون با گذشت ۱۲۰ سال معلوم شد که این شبهات سلبی کارآمد نبوده؛ چراکه حالت تدافعی در بین غالب مسلمانان ایجاد می‌کرده است. بنابراین، با تغییر استراتژی به دنبال رویکردهای جدیدی برای هجمه ایجابی علیه قرآن هستند.
تأثیر علوم اجتماعی در تغییر استراتژی
مهم‌ترین تأثیر این تغییرات، علوم اجتماعی و به‌ویژه افزایش روزافزون استادان میسیونری آموزش‌دیده در این رشته‌ها بوده است. انسان‌شناسی فرهنگی، جامعه‌شناسی، زبان‌شناسی، نظریه ترجمه و علوم ارتباطات، علوم اصلی را شامل می‌شود. این‌ها نگرش انجیلی را به فرهنگ و ادیان غیرمسیحی تغییر دادند و از طریق القای ایده‌های جدید، میسیون انجیلی را متحول کردند. انفجار مطالعات میسیولوژی از سوی انجیلی‌ها در سال‌های اخیر کم از خارق‌العاده نبوده است.
در کنفرانس مارسی درباره رسانه‌ها در فرهنگ اسلامی بود که انسان‌شناسی میسیونرها به‌طور قابل توجهی بر فعالیت مبلغان انجیلی در جهان اسلام تأثیر گذاشت. متولیان می‌خواستند که کنفرانس به‌طور جدی با مشکل ارتباط بین‌فرهنگی انجیل با ذهن مسلمانان دست و پنجه نرم کند، نه اینکه فقط نمایشگاه دیگری برای تبادل اطلاعات درباره روش‌هایی باشد که به نظر می‌رسد کارساز باشد.[۱]چارلز کرافت، استاد انسان‌شناسی در دانشگاه الهیات فولر برای پرداختن به بعد فرهنگی این وظیفه انتخاب و سخنرانی‌های او، مضامین اصلی مدل ترجمه شناخته شد.
بازگشتی به استفاده از قرآن
در اوایل قرن ۲۰، همان‌طور که دیدیم، میسیونرهای انجیلی در واکنش به افراط و تفریط‌های جدل‌پردازان قرن ۱۹، تصمیم گرفتند از ادبیات جدلی قدیمی که از قرآن استفاده گسترده می‌کرد، خودداری کنند. با این حال، امروز بار دیگر انجیلی‌ها را می‌یابیم که به قرآن به‌مثابه مبنایی برای عرضه انجیل به مسلمانان بازگشته‌اند و ما بار دیگر شاهد بعضی از آثار کلاسیک جدلی قدیمی هستیم که مدت‌هاست چاپ نشده‌اند و در حال تجدید چاپ، توزیع و استفاده در میان مسلمانان با عناوین جدید و ماهیت مشابه هستند.
در مقاله‌ای که در کنفرانس‌های ویکومب ارائه و در میسیولوژی منتشر شد، فواد آکاد، دبیرکل سابق انجمن کتاب مقدس شام استدلال کرد که مبلغان باید از قرآن به‌مثابه «پلی» استفاده کنند که مسلمانان را به ایمان به مسیح سوق دهد.[۲] او این رویکرد را در کتاب «آیا تا به حال اصول هفتگانه مسلمان ـ مسیحی را خوانده‌اید؟» مثال زد.[۳]. این کتاب که برای مسلمانان نوشته شده، ادعا می‌کند که این هفت اصل اساسی برای انجیل ممکن است در قرآن و همچنین عهد عتیق و جدید یافت شوند. (برای توضیح کامل‌تر به کتاب «ساختن پل‌ها: مسیحیت و اسلام» مراجعه کنید.)[۴]
مایکل یوسف، یک مسیحی مصری مرتبط با مؤسسه آموزش رهبری پیشرفته هاگی به همین ترتیب ادعا می‌کند: «همان‌طور که پولس رسول استفاده از خدای ناشناخته در تپه را برای معرفی آتنی‌ها با خدای واقعی و زنده، مشروع می‌دانست، از طریق صفحات قرآن سعی کنید دوستان مسلمانم را به منجی جهان راهنمایی کنید.»[۵] عبدیه اکبر عبدالحق، مبشر انجمن بیلی گراهام نیز به‌طور گسترده از قرآن در اشتراک ایمان با مسلمانان استفاده می‌کند.[۶]با این حال، همان‌طور که گزارش تایلند شاهد است، بسیاری از انجیلی‌ها موافق نیستند که قرآن پل معتبری برای ایمان است.
مدل ایجابی مدرن
در مدل‌های جدید، قرآن به‌صورت ایجابی پذیرفته می‌شود و از تشابهات قرآنی برای تبشیر مسیحیت استفاده می‌کنند. اصل در این مدل‌ها، فرهنگ جامعه اسلامی است که به‌صورت پیوسته و محکم در مقابل فرهنگ دینی غربی ایستادگی می‌کند. مدل‌های قرآنی بسیاری همچون کتاب «کمل» از کوین گریسون[۷] و کتاب «قرآن در پرتو مسیح» از جولیو باستی سانی[۸] تدوین شده؛ اما مدل زمینه‌مندسازی[۹] قرآنی از مهم‌ترین و قوی‌ترین مدل‌های قرآنی برای تبشیر مسیحیت است. نیاز است نخبگان قرآنی دقت داشته باشند و به جز الهیات، فرهنگ و هویت نیز جزو اولویت‌های آنها قرار گیرد.
منابع:
[۱] Shumaker, C. Richard, ed. ۱۹۷۴. Conference on Media in Islamic Culture. Clear- water, FL: International Christian Broadcasters; Wheaton, IL: Evangelical Literature Overseas.
[۲] Evangelical Alliance. ۱۹۷۶. Report of the Conference on Christianity and the World of Islam Today: ۶-۹ January ۱۹۷۶. London: The Evangelical Alliance. The papers presented were published in Missiology ۴/ ۳ (July).
[۳] ‘Accad, Fu’ad. [۱۹۷۸]. Have You Ever Read the Seven Muslim-Christian Principles? Limassol, Cyprus: Ar-Rabitah
[۴] ‘Accad, Fu’ad. ۱۹۹۷. Building Bridges: Christianity and Islam. Colorado Springs, CO: Navl’ress.
[۵] Youssef, Michael. ۱۹۸۰. Making Christ Known to Muslims, Atlanta: Haggai Institute.
[۶] ‘Abdul-Haqq, Abdiyah Akbar. ۱۹۸۰. Sharing Your Faith with a Muslim. Min- neapolis: Bethany Fellowship.
[۷] Greeson Kevin THE CAMEL in THE CAMEL How Muslims Are Coming to Faith in Christ Revised Edition. Wigtake Resources LLC; Revised Edition edition
[۸] Basetti-Sani. The Koran in the Light of Christ
[۹] Contextualization
