تفقه و اجتهاد بر پژوهش استوار است

هر سال هفته پایانی آذرماه مراکز علمی، خاصه دانشگاهیان و حوزه های علمیه به استقبال «هفته پژوهش» می‌روند و از دستاوردهای یکساله در امر پژوهش رونمایی می کنند.

به همین مناسبت با حجت الاسلام والمسلمین محسن جلالی(زید عزه)معاونت محترم پژوهش حوزه های علمیه استان اصفهان گفتگویی انجام داده ایم :

در ابتدا ضرورت ها، بایدها و نبایدهای امر پژوهش در حوزه های علمیه را توضیح بدهید؟

در حوزه های علمیه برای آموزش طلاب و فضلا مسئله پژوهش یک نکته اصلی است به دلیل این که از قدیم سنت حوزوی بر تحقیق و تعمیق بوده است و آنچه که هدف حوزه است، در حقیقت تفقه در دین است همچنان که طبق آیه نفْر (۱۲۲ سوره توبه) “لِینفِرُوا کافَّهً ۚ فَلَوْلَا نَفَرَ مِن کلِّ فِرْقَهٍ مِّنْهُمْ طَائِفَهٌ لِّیتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ” براین امر تاکید شده است.

این تفقه را فهم عمیق معنا می کنند و صرفا یک مطالعه و آموزش سطحی تفقه محسوب نمی شود، لذا تفقه، فهم عمیق است و فهم عمیق علاوه بر آموزش نیاز به تحقیق و پژوهش دارد ، بنابراین پژوهش برای عامه طلاب از پایه های پایین باید تمرین شود و موارد استعمال و کاربردها را در قرآن و حدیث دریابند تا در پایه های بالاتر در فقه، اصول و کلام این تحقیقات وپژوهش ها را انجام دهند.

علاوه بر تفقه چه چیزی در حوزه های علمیه بر امر پژوهش تأکید دارد؟

یکی از اهداف و اغراض حوزه اجتهاد است و اجتهاد استنباط احکام از منابع است، این استنباط نیاز به یک پژوهش و تحقیق عمیق در حد اجتهاد و فقاهت لازم دارد ، بنابراین همواره در حوزه های علمیه تحقیق و اجتهاد و پژوهش مطرح بوده و یکی از اهداف بلند طلاب و انگیزه آنها اجتهاد می باشد.

در حال حاضر مهم ترین موضوعات پژوهشی با توجه به نیازهای روز جامعه که حوزه علمیه می تواند در آنها ورود کند، چیست؟

مهم ترین مسائلی که امروز وجود دارد مواردی است که رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم مطرح کردند؛ امروز جامعه ما برای پیشرفت و رسیدن به تمدن اسلامی و حرکت در راستای دولت اسلامی و تمدن اسلامی نیاز دارد تا در مورد سبک زندگی اسلامی و مقابله با سبک زندگی غربی پژوهش هایی داشته باشد و یا در مورد مسائل زنان که در حال حاضر شبهاتی پیرامون آن مطرح می شود.

هم چنین در مورد عدالت اجتماعی و مسائل اقتصاد و چگونگی پیاده سازی فقه اسلامی و احکام اسلامی در جامعه، به روز کردن و کارآمد نمودن دستورات دینی در جامعه اسلامی مانند بانکداری و علوم انسانی و اسلامی در دانشگاه ها و در واقع پیاده سازی فرهنگ اسلامی از جمله مواردی است که نیاز روز جامعه بوده و می تواند مورد پژوهش قرار گیرد.

تحقیق و پژوهش یکی از مسائل مهم است که رهبر انقلاب نیز در همه محورهای بیانیه گام دوم به آن تاکید کرده اند، هم چنان که از جمله این محورها علم و پژوهش، عدالت و روابط خارجی ، روابط بین الملل و ارتباط کشور با کشورهای دیگربوده که نیازمند فقه بین الملل و پژوهش های دینی داست، بنابراین مهم ترین امری که برای حوزه لازم است همان مسئله ای است که رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم بیان کردند.

جهاد تبیین دیگر موضوع مهم برای پژوهش است چرا که امروزه کشور ما با شبهه های متعددی مواجه شده تا ما را ناامید و در جوانان یاس و ناامیدی ایجاد نمایند.

بنابراین نیاز است حوزویان و دانشگاهیان در زمینه علم و پژوهش تلاش کنند و مسائل را تبیین نمایند و اجازه ندهند که فضای غبارآلودی که دیگران می خواهند ایجاد کنند غالب شود.

 وضعیت پژوهشی طلاب حوزه علمیه اصفهان چگونه است؟

موارد مشارکت طلاب در امر پژوهشی غیر از پایان نامه و تحقیق های پایانی سطح سه، در سطوح پایین تر نیز شامل پژوهش و مقاله نویسی و درس مهارت های پژوهش و هم چنین ارائه مقاله می شود، معمولا این مقالات پژوهشی مسئله محور و مورد ابتلا جامعه بوده و گاهی نیز موضوعات علمی محض است که با هدایت اساتید و معاونت پژوهشی محقق می شود.

البته بعضا در راستای همکاری های پژوهشی بادیگر ارگان ها چون شهرداری، دانشگاه ها و مراکز علمی چون شرکت فناوری رویان، پروژه های پژوهشی مشترکی تعریف می شود که اساتید پژوهشی حوزه علمیه نیز ورودمی کنند.

امسال چه تعداد طرح پژوهشی و تحقیقی داشته اید که معاونت پژوهشی حوزه از آنها حمایت کرده است؟

هر ساله در حوزه اصفهان جشنواره علامه حلی(ره)برگزار می شود، این جشنواره یک جشنواره کشوری است و در سطح استان های کشور نیز برپا می شود، امسال نیز دوازدهمین دوره جشنواره را برگزار خواهیم کرد و از جشنواره هایی است که طلاب خواهر و برادر با ارسال مقالات پژوهشی خود در آن شرکت می کنند. امسال نزدیک به ۲ هزار مقاله و کتاب به دبیرخانه این جشنواره ارسال شده که بیش از هزار مقاله از برادران طلبه و بیش از ۹۰۰ مقاله نیز از طلاب حوزه علمیه خواهران به جشنواره ارائه شده است و از ۴۰ عنوان کتاب و پایان نامه به عنوان برترین آثار در اختتامیه جشنواره در ۲۴ آذر تجلیل می شود.